Tựa sách có liên quan đến những điều Trâm chia sẻ trong tập podcast Sách và Sống tập 22 “Có nên làm việc vì đam mê?”: Ikigai – Đi Tìm Lý Do Thức Dậy Mỗi Sáng của tác giả Francesc Miralles và Héctor García).
Chào mừng các anh chị và các bạn đến với tập 22 của Podcast Sách và Sống – Hôm nay Trâm nghe.
Sau nhiều ngày nghỉ Tết (năm 2024), hôm nay là ngày đầu tiên Trâm quay trở lại để thu tập podcast này, cảm giác rất tươi mới. Trâm thấy rất vui vì mình đã có được vài ngày nghỉ giúp mình sạc lại năng lượng, gắn kết với gia đình và cảm nhận niềm vui sum họp. Giờ đây, quay trở lại với guồng quay của công việc, học tập, phát triển bản thân, phát triển sự nghiệp sẽ trở nên khí thế hơn, tươi mới hơn. Hy vọng các bạn cũng sẽ có được nguồn năng lượng tích cực và dạt dào này trong năm mới!
Chủ đề hôm nay Trâm muốn chia sẻ mang tên là Có Nên Làm Việc Vì Đam Mê? Đây cũng là chủ đề mà Trâm quan tâm trong khoảng vài năm vừa qua. Một phần vì độ tuổi của Trâm đang ở trong giai đoạn ưu tiên nhiều cho sự nghiệp, và những mối quan hệ xung quanh mình cũng vậy – mọi người nói nhiều về công việc, về sự nghiệp. Trong quá trình làm việc, Trâm cũng tương tác với rất nhiều bạn trẻ, trẻ hơn mình khoảng chục tuổi, cũng mới bắt đầu tham gia vào môi trường công việc. Chắc hẳn đó là lý do chủ đề này luôn nằm đâu đó trong người mình. Hôm nay, nhân dịp đầu năm mới, Trâm cũng muốn nói về chủ đề này.
Chào mừng các anh chị và các bạn đến với tập 22 của Podcast Sách và Sống – Hôm nay Trâm nghe.
Sau nhiều ngày nghỉ Tết (năm 2024), hôm nay là ngày đầu tiên Trâm quay trở lại để thu tập podcast này, cảm giác rất tươi mới. Trâm thấy rất vui vì mình đã có được vài ngày nghỉ giúp mình sạc lại năng lượng, gắn kết với gia đình và cảm nhận niềm vui sum họp. Giờ đây, quay trở lại với guồng quay của công việc, học tập, phát triển bản thân, phát triển sự nghiệp sẽ trở nên khí thế hơn, tươi mới hơn. Hy vọng các bạn cũng sẽ có được nguồn năng lượng tích cực và dạt dào này trong năm mới!
Chủ đề hôm nay Trâm muốn chia sẻ mang tên là Có Nên Làm Việc Vì Đam Mê? Đây cũng là chủ đề mà Trâm quan tâm trong khoảng vài năm vừa qua. Một phần vì độ tuổi của Trâm đang ở trong giai đoạn ưu tiên nhiều cho sự nghiệp, và những mối quan hệ xung quanh mình cũng vậy – mọi người nói nhiều về công việc, về sự nghiệp. Trong quá trình làm việc, Trâm cũng tương tác với rất nhiều bạn trẻ, trẻ hơn mình khoảng chục tuổi, cũng mới bắt đầu tham gia vào môi trường công việc. Chắc hẳn đó là lý do chủ đề này luôn nằm đâu đó trong người mình. Hôm nay, nhân dịp đầu năm mới, Trâm cũng muốn nói về chủ đề này.
Đây là câu chuyện có thật, tuy không phải chuyện riêng của Trâm, nhưng Trâm lại cảm thấy rất vui. Khi chúng ta đã nói lên được mong muốn của bản thân, thuyết phục được người chủ tin rằng mình xứng đáng với mức lương đó thì mọi thứ sẽ ổn thỏa. Trâm nghe em ấy kể rằng trước đó, công ty chưa từng có tiền lệ tăng lương sau khi thử việc. Từ đầu em ấy đã chấp nhận mức lương ấy rồi. Sau hai tháng, em ấy cảm thấy công việc quá nhiều mà mức lương thì thấp, em đã thuyết phục được công ty tăng lương cho mình. Trâm cảm thấy đó là một thành công rất đáng được ghi nhận.
Không phải tự nhiên Trâm kể câu chuyện này. Nhiều năm trước khi nói chuyện với em ấy, Trâm đọc nhiều, nghe nhiều sách báo về Ikigai, Trâm luôn rất thích khái niệm này. Một trong những cuốn sách đó là Ikigai – Đi Tìm Lý Do Thức Dậy Mỗi Sáng (tác giả: Héctor García và Francesc Miralles).
Cuốn sách này đã có phiên bản sách giấy tiếng Việt lẫn sách nói tiếng Việt để bạn thuận tiện thưởng thức. Bạn cũng có thể ghé thăm Tiệm yêu sách – nơi chứa những cuốn sách Trâm yêu, biết đâu bạn có thể tìm thấy một cuốn sách chân ái nào đó cho riêng mình!
Khái niệm Ikigai này gồm 2 phần. Một là Iki, hai là Gai. Iki đến từ động từ Ikiru – nghĩa là Sống, liên quan đến đời sống hằng ngày của chúng ta. Gai nghĩa là Giá trị. Nó đến từ chữ Kai – Vỏ Sò trong tiếng Nhật. Bởi vì ngày xưa vỏ sò là một thứ rất giá trị. Dịch nôm na, Ikigai chính là Giá trị mà mỗi người chúng ta tìm thấy trong cuộc sống thường nhật. Triết lý Ikigai của người Nhật rất rộng, tương tự như khái niệm Wabi Sabi vậy – nó thuộc về cảm nhận đối với giá trị của cuộc sống hằng ngày của mỗi người, không phải một điều gì cụ thể. Có nghĩa là khi bàn về khái niệm này, chúng ta có thể viết được cả một cuốn sách.
Tuy nhiên, Trâm rất thích một kiểu hệ thống hóa của các học giả phương Tây khi áp dụng Ikigai vào sự nghiệp. Hệ thống này chia Ikigai ra làm 4 phần, khi chúng ta nói về một công việc lý tưởng hay sự nghiệp lý tưởng của một người, nó cần đáp ứng đủ 4 yếu tố:
Một, đó phải là công việc mình yêu thích;
Hai, đó phải là công việc mình làm giỏi;
Ba, đó phải là công việc mà thế giới cần, xã hội cần;
Và bốn, khi làm công việc đó, chúng ta phải được tưởng thưởng (thu nhập, tiền lương).
Hệ thống này rất dễ nhớ và dễ áp dụng khi chúng ta quan sát một cơ hội việc làm hoặc khi đứng trước một ngã rẽ cần phải lựa chọn. Trâm rất thường xuyên áp dụng hệ thống này khi quyết định công việc của cá nhân, cũng như khi đưa ra lời khuyên cho bạn bè, người thân của mình. Khi nhìn vào hệ thống này (Trâm thường gọi là Sự Nghiệp Ikigai), Trâm phát hiện ra rằng, đam mê chỉ là một trong bốn cấu phần của một công việc lý tưởng thôi – đó là cấu phần đầu tiên: sự yêu thích đối với công việc. Còn lại, chúng ta có làm giỏi hay không, thế giới có cần công việc đó hay không, chúng ta có được tưởng thưởng hay không thì chưa bàn tới.
Lấy một ví dụ là chúng ta làm việc chỉ vì đam mê, nếu chúng ta thích việc đếm kiến khi nhìn đàn kiến chạy dài thành hàng. Nếu chúng ta cảm thấy mỗi lần đếm kiến chúng ta rất thích, nhưng thế giới không cần công việc đó (trừ trường hợp hy hữu chúng ta là nhà sinh vật học). Việc đếm kiến chỉ giúp thỏa mãn đam mê của chúng ta thôi, nhưng thế giới không cần, không ai trả tiền cho chúng ta làm việc đó. Chưa kể chúng ta không biết mình có làm giỏi hay không, có ai đếm nhanh hơn mình hay không. Vậy việc đếm kiến nếu chỉ đáp ứng mỗi yếu tố đam mê thì chúng ta sẽ không thể tồn tại được trong thế giới việc làm ngày nay.
Ví dụ này cho Trâm thấy rằng: đi làm vì đam mê thì tốt, nhưng làm việc chỉ vì đam mê thì không.
Cho nên mỗi khi đứng trước một ngã rẽ cần phải lựa chọn giữa nhiều cơ hội nghề nghiệp khác nhau, Trâm sẽ luôn vẽ ra 4 vòng tròn và gạch đầu hàng những câu trả lời.
Chẳng hạn bây giờ có một công việc biên tập sách, Trâm sẽ bắt đầu hỏi đây có phải công việc yêu thích của mình không? Có. Bởi vì Trâm vốn rất thích sách, thích chữ nghĩa. Câu hỏi thứ hai là Trâm có làm giỏi hay không? Có. Trâm thông thạo và có kinh nghiệm hơn 10 năm trong lĩnh vực chữ nghĩa, viết lách, biên tập. Công việc này thế giới có cần không? Có. Thế giới cần một cuốn sách hay, giá trị với thông tin hữu ích. Mình có được tưởng thưởng không? Có. Mình sẽ nhận được thù lao từ tác giả sách hoặc nhà xuất bản, công ty phát hành… Bốn yếu tố này đều phù hợp, mình sẽ chọn công việc đó.
Nếu có hai, ba cơ hội tương tự, mình cũng sẽ liệt kê ra, và công việc nào đáp ứng được nhiều tiêu chí hơn, có nhiều điểm cộng hơn thì mình sẽ ưu tiên chọn nó. Trâm đánh giá đây là một công cụ rất trực quan và dễ sử dụng cho tất cả chúng ta, những người đang quan tâm đến hành trình phát triển sự nghiệp.
Kết luận: làm việc vì đam mê có tốt hay không? Câu trả lời là: Làm việc có đam mê, làm việc một cách đầy đam mê thì tốt. Nhưng làm việc Chỉ Vì Đam Mê thì chưa đủ.
Chúng ta cần thêm nhiều yếu tố nữa: như chúng ta có làm giỏi hay không, thế giới có cần hay không, và xã hội có trả công cho chúng ta khi làm công việc đó hay không, chúng ta có cảm giác được tưởng thưởng xứng đáng hay không.
Chúng ta không nên đi làm mỗi ngày với tâm lý bị thiệt thòi, vì đó không phải động lực bền vững cho cả cá nhân chúng ta lẫn doanh nghiệp.
Hy vọng rằng mô hình Ikigai Sự Nghiệp này đã có thể giúp ích được cho Trâm thì cũng có thể giúp ích cho các bạn trong năm mới, giúp cho công việc cũng như sự nghiệp mọi người được suôn sẻ, giúp chúng ta mỗi khi thức dậy đi làm không có cảm giác mình đang trên hành trình bị đày ải, mà ngược lại sẽ thấy “lao động là vinh quang” khi cống hiến cho điều ý nghĩa.
Và khi cuối ngày nhìn lại, ta cảm thấy đóng góp của mình có giá trị đối với xã hội và thế giới. Ta có thể ngủ ngon với mong đợi… được làm việc vào ngày mai.
Chúc tất cả chúng ta luôn có cảm giác đó mỗi ngày!
Ngoài Spotify và Apple Podcasts, các bạn cũng có thể nghe podcast Sách và Sống tại app Fonos, Maika và nhiều nền tảng podcast khác.
