Cuốn sách Mất Kết Nối – Lost Connections: Khám Phá Các Nguyên Nhân Thực Của Trầm Cảm Và Các Giải Pháp Bất Ngờ của tác giả Johann Hari thuộc bộ sưu tập “Hiểu người hiểu ta, không đánh trận nào cũng thắng” mà Trâm hợp tác quảng bá với vai trò đại sứ văn hoá đọc cùng Saigon Books.
Bộ sưu tập “Hiểu người hiểu ta, không đánh trận nào cũng thắng” cũng đã được Trâm đưa lên kệ Tiệm yêu sách.
Cuốn sách này từng được khách mời Tạ Quốc Kỳ Nam chia sẻ cảm nhận trong tập podcast Sách & Sống thứ 58 mang tên “Yêu sách giúp vượt qua cú sốc trong đời”. Đó là khi Kỳ Nam trả lời cho câu hỏi: “Cuốn sách hay tác giả sách nào hiện ra đầu tiên khi mình gặp một cú sốc trong đời và nhờ vào đó mà phần nào vượt qua được cú sốc đó?“.
Nhờ phần chia sẻ này của Kỳ Nam mà Trâm mới biết đến Johann Hari và sau đó tìm đọc sách giấy và nghe sách nói các tác phẩm của ông, bao gồm cuốn này và cuốn Stolen Focus – Kiểm Soát Sự Tập Trung Giữa Cơn Bão Công Nghệ.
Trâm xin trích dẫn phần nội dung chia sẻ của Tạ Quốc Kỳ Nam về cuốn sách Mất Kết Nối – Lost Connections: Khám Phá Các Nguyên Nhân Thực Của Trầm Cảm Và Các Giải Pháp Bất Ngờ trong tập podcast Sách & Sống mà Trâm rất thích:
Mình có một quyển sách mà một người bạn đã giới thiệu cho mình vào những tháng ngày trước đây, khi mình bắt đầu tìm hiểu về chủ đề sức khỏe tinh thần, cũng như sau một số biến cố xảy ra rất dồn dập trong cuộc sống của mình thì người bạn này xuất hiện.
Người thầy sẽ xuất hiện khi người học trò đã sẵn sàng
Có câu: Người thầy sẽ xuất hiện khi người học trò đã sẵn sàng. Người bạn này thật ra đã chơi với mình rất lâu, có khi cả chục năm hơn. Nhưng tụi mình không phải kiểu bạn bè có thể nói chuyện với nhau ở một tầng lớp sâu sắc, hay chia sẻ những điều thăm thẳm trong lòng như là cái dạo đó. Những quyển sách bạn giới thiệu cho mình chính là những quyển sách mà bạn đã đọc trong giai đoạn khó khăn của bạn mà mình không biết và không có mặt bên bạn. Nhưng giờ đây bạn đem kiến thức đó, kinh nghiệm đó đến cho mình. Đó chính là quyển Lost Connections – Mất Kết Nối. Trong sách có một đoạn thế này:
“Khi bạn trầm cảm thì bạn ở một nơi rất tăm tối. Nếu ai đó có thể mang đến cho bạn cảm giác hồi phục, dù chỉ là thoảng qua, chỉ là chút hy vọng nhỏ nhoi, thì việc đó cũng vô cùng quan trọng. Và nguồn hy vọng đó có thể đến từ bất cứ điều gì mà bạn sẽ không thể nói trước được.”
Mình nhớ đến giai đoạn khó khăn đó của mình, mình đã không chắc là mình có thể khỏe lên không, những vấn đề của mình có thể xử lý được không, hay tới đây là… endgame rồi, tiêu rồi. Hoặc là ngày xưa khi mình bị thoát vị đĩa đệm, lưng mình đau mỗi ngày, mình không biết khi nào sẽ phục hồi, liệu mình có khỏe lại được hay không, và nếu không khỏe lên lại thì mình sẽ sống từ giờ đến cuối đời như thế nào? Mình chìm đắm trong bi quan và tuyệt vọng.
Cách vượt qua thời khắc tăm tối trên trên hành trình cô đơn của mỗi người
Thật ra những thứ giúp được mình trong khoảng thời gian đó lại không phải những điều quá to lớn, vĩ đại, mà ở những chuyện nho nhỏ, những cố gắng mỗi ngày. Ví dụ như một người nào đó chỉ cho mình khả năng có thể khỏe lại; một ai đó kể cho mình nghe về sự phục hồi của họ – cho dù câu chuyện đó nghe rất ‘khả ố’, kiểu như: học viên của bạn đó ngày xưa bị đau lưng đến nỗi không đi i*a được, vậy mà giờ người ấy đã khỏe lại, còn làm vận động viên cử tạ thể hình nữa. Chỉ một câu chuyện thoảng qua như vậy thôi cũng đã cho mình hy vọng để mình cố gắng trong việc chữa trị chứng đau lưng của mình.
Hay như khi sức khỏe tinh thần đang kém, mình dễ bị nhấn chìm trong nỗi đau khổ, tuyệt vọng. Trong những thời khắc cô đơn nhất, mình nhớ ra là mình đã từng vượt qua những thời khắc như vậy rồi, mình đã có thể khỏe lại, có ai đó bên cạnh mình, chia sẻ với mình, lắng nghe mình dù chỉ một chút nào đó thôi, thì cũng có thể xoa dịu được mình trong giai đoạn đó, và nó cho mình thêm chút động lực để mình cố gắng trong câu chuyện của mình.
Bởi vì hành trình của mỗi người đều rất cô đơn, cho dù mình có bao nhiêu người giúp đỡ, mình có những điều kiện thuận lợi như thế nào đi chăng nữa, vẫn sẽ có những thời khắc hết sức tăm tối mà mình phải tự vượt qua.
Mỗi lần như vậy, mình tạm nghĩ những khoảnh khắc tăm tối đó giống như mình đang bị chìm trong một khu rừng tối đen, nếu như có một vài ngọn đèn nhỏ lấp lánh do tự mình tạo ra hoặc do ai đó mang đến cho mình hoặc là mình gặp may mắn nhìn thấy những ngọn đèn nhỏ đó mà lần mò đi ra khỏi đêm đen, thì chuyện đó thật sự rất quan trọng. Và mình nghĩ rằng việc mình đọc sách, mình tìm được những quyển sách hay, cũng là một trong những cách để mình tự thắp lên những ngọn đèn như vậy.
Cùng làm điều có ý nghĩa giúp chúng ta kết nối với nhau
Trong quyển sách Mất Kết Nối này, tác giả có kể một câu chuyện mà mình đã từng thấy mình trong câu chuyện đó: Trong một thí nghiệm nhỏ được thực hiện tại nước Anh, người ta cho một nhóm bệnh nhân mắc trầm cảm rất nặng cùng đi trồng hoa ở ngoài đường. Mảnh đất trồng hoa đó chỉ là một góc nhỏ ven đường xấu xí, đầy rác rưởi. Nhưng khi các bệnh nhân trầm cảm này được giao cho nhiệm vụ trồng hoa, họa được lựa chọn trồng loại hoa nào, trồng theo cách nào, mùa nào, và họ phải tự tìm hiểu cách chăm sóc.
Chính việc họ cùng nhau thực hiện nhiệm vụ, họ chia nhóm, phân công lao động và nhất là họ được ở giữa đất trời và cố gắng làm việc cho một điều gì đó có ý nghĩa, đã dần dần mang họ lại với nhau, họ có sự kết nối với nhau, có cùng mục tiêu để xây dựng. Sau đó khi những bông hoa nở ra, họ nhận được lời cảm ơn từ những người qua đường, họ thấy cuộc sống của họ có ý nghĩa.
Câu chuyện này giúp mình xâu chuỗi lại trong một năm qua mình đã cố gắng cải thiện vấn đề sức khỏe thể chất và tinh thần của mình, đâu đó cũng giống như mình đang cố gắng trồng hoa bên đường vậy. Mình cũng đi tìm kiếm sự trợ giúp từ đồng đội, mình cũng tự đi tìm hiểu, mình cũng tự tìm các công việc có giá trị để làm… Mình từ từ xây dựng một khoảnh đất rất tăm tối đã mọc lên vài bông hoa, điều đó giúp cho cuộc sống của mình trở nên dễ chịu hơn.
Chúng ta cần có một cộng đồng, cần những giá trị ý nghĩa chứ không phải những giá trị nhất thời
Ở phần kết của cuốn sách, tác giả có một đoạn tóm tắt như sau:
“Bạn không phải là một cỗ máy có các bộ phận bị hỏng. Bạn là một sinh vật không được đáp ứng các nhu cầu. Bạn cần phải có một cộng đồng. Bạn cần có những giá trị ý nghĩa, chứ không phải những giá trị nhất thời mà bạn đã nhồi nhét suốt cuộc đời, luôn nói với bạn rằng hạnh phúc đến từ tiền bạc và vật chất. Bạn cần những công việc có ý nghĩa. Bạn cần thế giới tự nhiên. Bạn cần cảm thấy mình được tôn trọng. Bạn cần một tương lai an toàn. Bạn cần kết nối với tất cả những thứ này. Bạn cần phải giải phóng bất kỳ sự xấu hổ nào mà bạn cảm thấy do sự ngược đãi.”
Bản thân tác giả là một người bị trầm cảm lâu năm và ông uống thuốc suốt gần 20 năm, nhưng thuốc không giải quyết được vấn đề cho ông. Bằng cách đi gặp gỡ, phỏng vấn, nghiên cứu và chia sẻ với những người đã trải qua trầm cảm, tác giả đã xâu chuỗi lại câu chuyện của họ và nhận ra: khi con người mất kết nối với những điều ý nghĩa trong cuộc sống, với thiên nhiên, với cộng đồng thì hiển nhiên họ sẽ không khỏe mạnh lại được.
Quyển sách Mất Kết Nối này là một quyển sách vừa hay vừa dễ đọc, và đối với mình, nó là một tảng đá rất quan trọng lúc mình đang trơn trượt, mình đã may mắn đặt chân được lên nó. Sau khi hoàn thành quyển sách này, mình đã tiếp tục đọc các quyển sách khác do bạn mình giới thiệu, đồng thời cũng tự mình tìm kiếm các tựa sách có chủ đề tương tự. Dần dần mình tích lũy và tự trang bị được kiến thức để vượt qua giai đoạn khó khăn đó của cuộc đời.
Liên hệ từ cuốn sách Mất Kết Nối, mình thấy được là, có một công việc gì đó để làm trong thời khắc khốn đốn, cho dù công việc đó có làm ra tiền hay không, và ý nghĩa nó mang lại là cho mình hay cho người khác, thì mình tin là lúc đó là những lúc mình cần phải được gợi nhớ lại về giá trị của bản thân.
