Những ngày cuối năm 2023, Trâm hoàn thành cuốn sách Bắt Đầu Với Câu Hỏi Tại Sao của tác giả Simon Sinek. Đây là cuốn sách truyền cảm hứng mạnh mẽ cho Trâm đến mức Trâm còn đăng bài “lì xì sách” trên Facebook cá nhân để tặng nó cho những người bạn may mắn nhân dịp Tết Nguyên đán 2024.
Một trong những nội dung sách gây ấn tượng sâu đậm nhất với Trâm là lý thuyết não giữa và não ngoài. Và tình cờ thay, đây cũng chính là điều đã gây ấn tượng với tác giả Simon Sinek khi ông lần đầu biết đến nó từ cô bạn Victoria Duffy Hopper, để rồi sau đó ông tìm hiểu nhiều hơn về cơ chế sinh học của bộ não và viết nên cuốn sách cũng như đi khắp nơi để chia sẻ về những khám phá liên quan đến chủ đề “TẠI SAO” của mình.
Theo lý thuyết này, não ngoài (neocortex – não người tinh khôn, là khu vực được hình thành gần đây nhất của bộ não) là nơi chịu trách nhiệm cho những phân tích lý trí và ngôn ngữ. Trong khi đó, não giữa (limbic brain) điều khiển tất cả những cảm xúc như sự tin tưởng và lòng trung thành. Nó cũng điều khiển tất cả quyết định và hành vi của chúng ta; nhưng điều thú vị là, nó lại không có khả năng về ngôn ngữ.
Áp dụng lý thuyết này vào mô thức “Vòng tròn vàng” của Simon Sinek nhằm mô tả cách các nhà lãnh đạo tài giỏi khơi nguồn cảm hứng để khích lệ người khác, chúng ta sẽ có được thông điệp cũng thú vị không kém (cũng là nguồn cơn của bài viết này).
Đó là: vùng não điều khiển cảm xúc (hay nói cách khác là những lý do TẠI SAO và cách làm THẾ NÀO của chúng ta) không có khả năng về ngôn ngữ. Còn vùng não có khả năng ngôn ngữ chỉ có thể diễn đạt những CÁI GÌ mà thôi.
Chính sự thiếu kết nối này khiến cho việc diễn đạt cảm xúc trở nên khó khăn. Đây là nguyên nhân ta rất khó diễn tả thành lời những lý do TẠI SAO ta quyết định hành động thế này mà không phải thế kia.
Ví dụ, ta khó thể giải thích lý do TẠI SAO mình lấy người bạn đời của mình, TẠI SAO ta yêu họ, TẠI SAO ta thích sự vui tính của họ chứ không phải là sự vui tính của ai đó khác…
Và đó cũng chính là lý do TẠI SAO việc khai vấn, nghĩa là khai thác sâu vấn đề bằng các câu hỏi đúng, sẽ giúp khai mở lý do TẠI SAO phía sau những quyết định của mỗi người. Khi đã nhận ra được lý do TẠI SAO to lớn (big WHY) của mình, việc ra quyết định trong hiện tại và tương lai của chúng ta sẽ trở nên nhất quán hơn, sáng suốt hơn và hiệu quả hơn.
Bước tiếp theo của những quyết định hiệu quả là gì? Dĩ nhiên rồi, là một cuộc đời hiệu quả!
Còn nhớ trước đây khi được khai vấn, nhờ trả lời những câu hỏi của người coach lúc đó mà Trâm mới vỡ lẽ ra lý do TẠI SAO mình mong muốn mở kênh podcast Sách & Sống nhiều đến vậy. Ban đầu Trâm nghĩ chỉ đơn thuần là mình muốn luyện khả năng diễn đạt vấn đề bằng lời nói, muốn có một đứa con tinh thần của riêng mình…
Hoá ra, những lý do đó chỉ là ở bề mặt. Lý do TẠI SAO to lớn hơn và sâu xa hơn là vì Trâm thích được chia sẻ giá trị, theo cả hai chiều cho đi và nhận lại. Đó là lý do TẠI SAO Trâm luôn cảm thấy phấn khích khi được nhận giá trị từ ai đó. Đó cũng là lý do TẠI SAO mỗi khi thấy điều gì hay ho, Trâm đều muốn “la làng lên” cho nhiều người biết.
Tuy nhiên, thực tế là, ta rất dễ cảm thấy khó chịu với những câu hỏi bắt đầu với cụm “TẠI SAO…?”. Có lẽ là vì nó khó trả lời. Cá nhân Trâm từng như vậy ở ca khai vấn đầu tiên cách đây nhiều năm, khi Trâm ở vai trò là người được khai vấn (coachee). Khi liên tục nhận câu hỏi “TẠI SAO…?”, Trâm có cảm giác như mình đang bị… tra khảo vậy.
Do đó, một thử thách lớn dành cho người làm công việc khai vấn là khai thác sâu vấn đề nhằm tìm ra lý do TẠI SAO của thân chủ mà không khiến họ có cảm giác bị… dồn đến chân tường. Hành trình này là cả một nghệ thuật!
Nhưng ngẫm lại thì, có thứ gì giá trị mà dễ dàng đạt được đâu? Chẳng phải việc nỗ lực đạt được điều gì đó giá trị là một trong những lý do TẠI SAO to lớn khiến cuộc sống này đáng sống sao?
Hãy để Trâm được đồng hành cùng bạn trên hành trình tìm ra lý do TẠI SAO to lớn của bạn nhé!
Thông tin chi tiết các gói khai vấn tại thư ngỏ này.
